گیربکس صنعتی، یکی از انواع گیربکس است که بیشتر در صنعت از آن استفاده می‌شود. در دهه 30 میلادی بود که اولین گیربکس‌ها ساخته شدند. اولین گیربکس‌ها برای اتومبیل تولید شدند و هدف، انتقال نیروی موتور به سمت چرخ اتومبیل بود. با پیشرفت تکنولوژی و نیاز دستگاه‌های صنعتی به تبدیل سرعت استفاده از گیربکس در صنعت نیز امری متداول شد.
در این مقاله ما قصد داریم شما را با گیربکس صنعتی آشنا کرده و درباره انواع این جعبه‌دنده توضیح مختصری ارائه دهیم.
گیربکس صنعتی چیست؟
اگر بخواهیم پاسخی به این سوال ارائه بدهیم که گیربکس صنعتی چیست؟ می‌توان بیش از یک پاسخ به آن ارائه داد. گیربکس صنعتی یک سیستم محصور در یک پوسته یا قاب است که تعدادی چرخدنده درون آن قرار می‌گیرد. این سیستم توانایی آن را دارد که سرعت، گشتاور و سایر ویژگی‌های نیرو را به میزان لازم تغییر دهد. از گیربکس برای تولید کار مفید استفاده می‌شود.
در توضیحی دیگر از گیربکس صنعتی، می‌توانیم این تعریف را از این دستگاه بازگو کنیم: گیربکس صنعتی یک جزء از دستگاه صنعتی است که انرژی مکانیکی را از یک قسمت گرفته و با تغییر گشتاور و سرعت به قسمت دیگر دستگاه تحویل می‌دهد. گیربکس صنعتی می‌تواند گشتاور و سرعت را برای تسهیل فرایند کار، تغییر داده و تبدیل به فرمت سازگار کند. یعنی سرعت و گشتاور را کم یا زیاد کند.
درواقع می‌توان گفت که گیربکس صنعتی یک واسطه است که بین تأمین‌کننده و مصرف‌کننده نیرو (توان) قرار می‌گیرد. در ماشین‌های صنعتی نیاز است یک رابطه بین موتور و واحد تولید برقرار باشد. این رابطه به‌واسطه سرعت و گشتاور شکل می‌گیرد؛ برای همین لازم است یک دستگاه این رابطه را برقرار کند که گیربکس صنعتی با تحویل نیرو از موتور و تبدیل آن به نیاز قسمت تولید موجب راندمان در دستگاه می‌شود.
انواع گیربکس صنعتی و کاربرد آن در صنایع مختلف
گیربکس صنعتی را می‌توان به انواع مختلف تقسیم‌بندی کرد. یکی از این تقسیم‌بندی‌ها که هر نوع گیربکسی را می‌توان در ذیل آن قرار داد؛ گروه‌بندی بر اساس نحوه تولید و خروجی توان از گیربکس است. این دو گروه عبارت است از:
گیربکس صنعتی کاهنده: در گیربکس کاهنده دور موتور نسبت به گیربکس تغییر می‌کند. این گیربکس بین موتور و قسمت متحرک قرارگرفته و با کاهش سرعت موتور موجب افزایش گشتاور می‌شود.
گیربکس صنعتی افزاینده: در این گیربکس عمل مخالف گیربکس کاهنده است. یعنی با افزایش دور موتور گشتاور کاهش پیدا می‌کند. از گیربکس صنعتی افزاینده در صنایع بالادستی و پالایشگاهی استفاده می‌شود.
اما گیربکس‌ها را به شکل دیگری نیز تقسیم‌بندی می‌کنند و آن گروه‌بندی بر اساس نوع چرخ‌دنده‌هایی است که در ساختمان گیربکس قرارگرفته‌اند.
مشخصات فنی الکتروموتور فشار ضعیف و ویژگی های آن
گیربکس حلزونی
اولین نوع گیربکس صنعتی را به رایج‌ترین نوع گیربکس، یعنی حلزونی اختصاص داده‌ایم. گیربکس حلزونی از یک چرخدنده ماردونی و حلزونی تشکیل شده است. شکل چرخدنده ماردونی مانند رزوه پیچ است که به حالت عمود روی چرخدنده حلزونی سوار می‌شود. چرخدنده ماردون از جنس فولاد سخت‌کاری شده و چرخدنده حلزونی از جنس برنز ریخته‌گری شده است.
گیربکس حلزونی حرکت خود را از ترکیب این دو چرخدنده می‌گیرد و به دلیل زاویه چرخدندهها استفاده از این گیربکس بسیار رایج است. معمولاً حرکت این گیربکس بسیار نرم است و به همین علت از این گیربکس در بالابرها و آسانسور استفاده می‌شود.
از دیگر موارد کاربرد انواع گیربکس صنعتی حلزونی، می‌توان به کانوایرها و تسمه‌های انتقال حرکت اشاره کرد.
گیربکس خورشیدی
گیربکس خورشیدی یا Planetary Gearbox در میان انواع گیربکس صنعتی دارای بیشترین راندمان است و برای همین در صنعت از این گیربکس بسیار استفاده می‌شود. این گیربکس را به آن دلیل خورشیدی می‌گویند که یک دنده خورشیدی در مرکز قرار گرفته و سه چرخدنده پینیونی دور آن قرار گرفته‌اند. چرخدندههای پینیونی (هرزگرد) روی یک محور مثلث دور چرخدنده خورشیدی قرار می‌گیرند و همه آنها بر روی یک محور نگهدارنده سوار می‌شوند. یک رینگ دندانه‌دار که به آن قفسه گفته می‌شود؛ محاط بر چرخدندههای هرزگرد از کل مجموعه نگهداری می‌کند.
این گیربکس به دلیل نوع چرخدندهها گشتاور بیشتری انتقال داده و برای همین در توربین‌های بادی، صنایع بسته‌بندی، نوار نقاله، خطوط نورد فولاد و صنایع سیمان استفاده می‌شود.
انواع اسلیو بیرینگ و مشخصات فنی آن
گیربکس هلیکال
به این گیربکس، گیربکس مورب نیز گفته می‌شود. در این گیربکس تعدادی زوج دنده درون یک پوسته قرار می‌گیرند. زوج دنده دو چرخدنده مارپیچ است که روی‌هم سوار می‌شوند. زاویه چرخدندهها یکسان است اما جهت شیار چرخدندهها خلاف یکدیگر روی‌هم نصب می‌شود. یک چرخدنده به‌عنوان محرک و چرخدنده دیگر به‌عنوان متحرک عمل می‌کند.
این گیربکس دارای چند محور است که هر زوج چرخدنده روی یک محور نصب می‌شود. نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد کلمه هلیکال به معنای مورب است. وقتی شیارهای مورب داخل هم، جفت می‌شوند، درگیری چرخدندهها نیز با هم بیشتر می‌شود؛ برای همین راندمان چرخدندهها بالا می‌رود. به دلیل متریال استفاده شده در گیربکس هلیکال که در بیشتر مواقع چدن یا فولاد است، در صنایع سنگین استفاده می‌شود. در میکس کردن مواد (گیربکس میکسر) تصفیه آب صنعتی (گیربکس هلیکال تیکنر)، صنایع داروسازی و صنایع کاشی و سرامیک از این گیربکس استفاده می‌شود.
گیربکس شافت مستقیم
گیربکس شافت مستقیم به گفته بعضی از کارشناسان یکی از انواع گیربکس هلیکال است و حتی بسیاری این گیربکس را هلیکال می‌گویند. شافت مستقیم یک گیربکس هم‌محور است که شافت خروجی و ورودی روی یک محور قرار گرفته‌اند. این گیربکس‌ها طراحی ساده دارند و می‌توان آنها را در ابعاد کوچک نیز تولید کرد. راندمان این گیربکس بسیار بالاست و چگالی بسیار کمی دارد. در این گیربکس می‌توان چرخدندههای هلیکال، حلزونی و ساده استفاده کرد. به گیربکس‌هایی که از چرخدنده ساده استفاده می‌شود، گیربکس شافت مستقیم ساده و به گیربکس‌هایی که از چرخدنده مارپیچ استفاده می‌کنند گیربکس شافت مستقیم مارپیچ می‌گویند.
گیربکس آویز
گیربکس آویز نیز مانند گیربکس شافت مستقیم است با این تفاوت که محور ورودی و خروجی روی یک محور قرار نگرفته‌اند و موازی همدیگر در یک صفحه قرار گرفته‌اند. شافت خروجی در این گیربکس یاتاقان‌بندی می‌شود که همین عامل باعث می‌شود از گیربکس‌های آویز برای میکسر استفاده شود.
الکتروموتور فشار قوی چیست و چه مشخصاتی دارد؟
گیربکس اکسترودر
یکی دیگر از انواع گیربکس صنعتی، اکسترودر است. در این گیربکس ما با دو مدل تک‌محور و دومحور روبرو هستیم.
در گیربکس تک محور، یک شافت وجود دارد و دارای چرخدنده‌ای با تعداد دندانه بالاست. جنس این چرخدنده از آلیاژ فولاد است و در قسمت انتهایی شفت یک قطعه یاتاقان‌بندی شده نصب می‌گردد که اجازه نمی‌دهد فشار زیادی روی شافت وارد شود.
گیربکس دومحور همانطور که از نامش پیداست ما دارای دو محور در ساختمان گیربکس هستیم. در گیربکس دومحور حتما نباید اندازه ماردون‌ها یکسان باشد بلکه می‌تواند دو چرخدنده ماردون متفاوت نصب شود. به دلیل اینکه خروجی گیربکس اکسترودر دو محور سه برابر تک محور است برای همین در صنایع پلاستیک‌سازی از نوع دومحور استفاده می‌شود.
اصولا کاربرد گیربکس اکسترودر در صنایعی است که به روش اکستروژن تولید انجام می‌شود. این نوع از گیربکس‌ها بار شعاعی و محوری لحظه‌ای را به خوبی تحمل می‌کنند. همچنین این گیربکس در برابر شوک هنگام حمل مواد تحمل بالایی دارد.
گیربکس کرانویل پینیون
وجه تسمیه این گیربکس به دلیل استفاده از دو چرخدنده گرانویل و پینیون است که در گیربکس به کار گرفته می‌شود. این دو چرخدنده به شکل 90 درجه کنار هم قرار می‌گیرند؛ برای همین به این گیربکس، گیربکس شافت‌بغل نیز می‌گویند.
ارتباط با موتور از طریق چرخدنده پینیون صورت می‌گیرد. این چرخدنده مخروطی شکل بوده و دندانه‌های مارپیچی دارد که حرکت را از طریق همین دندانه‌ها به چرخدنده کرانویل تحویل می‌دهد.
در گیربکس کرانویل پینیون به دلیل نوع تماس چرخدندهها که سطح تماس بالایی دارند ما شاهد کاهش فشار هستیم که همین امر موجب می‌شود نیروی اصطکاک کمتر شده و راندمان انرژی بیشتر می‌شود.
از این گیربکس برای دستگاه‌های خط شستشو و بسته‌بندی، صنایع کاشی و سرامیک، رستوران‌های گردان و صنایع دریایی استفاده می‌شود.
گیربکس‌های ترکیبی
در زمان خرید گیربکس صنعتی گاهی به این نتیجه می‌رسیم که نیاز به یک نسبت نامتداول داریم؛ به طور مثال در گیربکس کرانویل پینیون نسبت ورودی به خروجی 1 به 4 یا در گیربکس حلزونی 1 به 3 است. اما گاهی نیازمند نسبت خاص هستیم که باید دو گیربکس را با یکدیگر ترکیب کنیم.
گیربکس حلزونی/ حلزونی: برای به دست آوردن نسبت تبدیل بالا در فضای کم از ترکیب این دوگیربکس استفاده می‌شود. در این نوع از ترکیب راندمان اهمیت زیادی ندارد.
گیربکس حلزونی هلیکال: در این مدل یک گیربکس هلیکال روی شفت ورودی گیربکس حلزونی سوار می‌شود. در این گیربکس دور اولیه موتور کاهش پیدا می‌کند.
گیربکس مخروطی هلیکال: در این گیربگس قدرت و بازده بسیار بالایی به دست می‌آید.
مشخصات فنی الکتروموتور ترمزدار و راهنمای خرید آن
اجزای گیربکس صنعتی
ویژگی‌های گیربکس صنعتی موجب شده است تمامی گیربکس‌ها دارای یک شکل یکسان در بخش اجزاء باشند؛ اما هر گیربکس بسته به نوع آن دارای شکل‌های متفاوت از اجزاء است. به زبان ساده همه گیربکس‌ها دارای چرخدنده هستند؛ اما گیربکس هلیکال دارای چرخدنده مورب و گیربگس اکسترودر دارای چرخدنده ماردون است. لذا در این قسمت ما تنها به اجزای کلی گیربکس صنعتی می‌پردازیم و وارد جزئیات هر نوع گیربکس وارد نمی‌شویم. یکی از نکاتی که در زمان فروش گیربکس صنعتی از طرف تولیدکننده، باید به آن دقت کرد نوع چرخدندههای گیربکس است. جنس چرخدنده موجب می‌شود عمرمفید گیربکس افزایش پیدا کند.
پوسته گیربکس: نگهدارنده اجزای داخلی گیربکس، پوسته آن است. پوسته از جنس چدن ریخته‌گری بوده و بسته به شکل قرارگیری چرخدندهها دارای اشکال متفاوتی است.
چرخدنده: مهم‌ترین جزء یک گیربکس چرخدنده است. متریال، نوع، قطر و تعداد دندانه برحسب نوع گیربکس متفاوت است. معمولا چرخدندهها از آلیاژ فولاد یا برنز ساخته می‌شوند.
شافت: یکی دیگر از اجزاء گیربکس که نقش مهمی در انتقال نیرو دارد، شافت است. شافت می‌تواند دارای حفره باشد که به آن شافت هالو (hollow) یا به صورت توپر باشد که به آن سالید (solid) گفته می‌شود. چرخدندهها روی شافت سوار می‌شوند.
یاتاقان: روی شافت گیربکس همیشه نیروهای شعاعی و محوری وارد می‌شود. برای اینکه شافت بتواند این نیروها را تحمل کند. از یاتاقان یا بیرینگ استفاده می‌شود. اصولا سازندگان زمانی که می‌خواهند به مشخصات گیربکس صنعتی اشاره کنند، به برند یاتاقان اشاره خاصی دارند. ما در سپکا نمایندگی برند SKF را اخذ کرده‌ایم.
کاسه نمد: معمولا گیربکس‌ها در مکان‌هایی به کار گیری می‌شود که خاک و ذرات آلوده در آن زیاد است؛ برای همین نیاز داریم تا از بیرنگ‌ها محافظت شود. بیرنگ‌ها درون کاسه نمد قرار می‌گیرند تا آلودگی وارد آنها نشود. همچنین برای نگهداری از روغن داخل پوسته از کاسه نمد استفاده می‌شود.
درپوش کنترل روغن: وجود چرخدندهها و حرکت آنها در کنار همدیگر نیازمند روغن است تا ساییدگی ایجاد نشود. برای کنترل روغن روی پوسته یک درپوش کار گذاشته شده است که کاربر می‌تواند سطح روغن را به وسیله آن چک کند.
انواع هیدروکوپلینگ و مشخصات فنی آن ها
نحوه سفارش و خرید گیربکس صنعتی از سپکا
ما در سپکا این آمادگی را داریم که انواع گیربکس صنعتی را برای مشتریان عرضه کنیم. ما به صاحبان صنایع کمک می‌کنیم بهترین نوع گیربکس را انتخاب کنند. آنچه در خرید گیربکس صنعتی مهم است؛ وجود قطعه‌های با کیفیت است. استفاده از چرخدندههای فولادی، یاتاقان‌های اورجینال و بیرینگ‌های skf از جمله عواملی هستند که باعث بی‌همتا شدن گیربکس‌های صنعتی موجود در سایت سپکا است.
ما در سپکا تلاش کرده‌ایم با وجود همه تحریم‌های ظالمانه، نمایندگی بهترین و با کیفیت‌ترین برندهای دنیا را به دست آوریم. شرکت SKF و ELBE ITALY که نمایندگی شرکت فنلاندی ABB است، ازجمله برندهایی است که سپکا توانسته است نمایندگی آن را به دست آورد.
هدف، تولید گیربکس‌هایی طبق سفارش مشتری با بهترین کیفیت است و خرسندیم اعلام کنیم در طول سالیان گذشته توانسته‌ایم رضایت مشتریان خود را جذب کنیم. رزومه سپکا و مشتریان بزرگ صنعتی مانند اپال پارسیان سنگان، گلگھر سیرجان، شرکت ملی صنایع مس ایران نشان‌دهنده موفقیت ما در زمینه تامین و تجهیز گیربکس و قطعات جانبی است.
شما می‌توانید برای ثبت سفارش و نحوه خرید گیربکس صنعتی با کارشناسان ما در شرکت سپکا تماس بگیرید. ما در زمینه طراحی، انتخاب نصب و تامین قطعات این آمادگی را داریم که همراه و همپای صنایع بزرگ ایرانی باشیم.