کنتاکتور

در دنیای امروز، وابستگی به الکتریسته، ابعاد وسیعی دارد و تصور زندگیِ بدون آن، برای یک انسان امروزی تقریبا محال و غیرممکن است. تکنولوژی و دنیای مدرن، حاصل اختراع و تولید هزاران ابزار الکتریکی است که به طور مستقیم و غیرمستقیم از آن تاثیر می‌گیریم. کنتاکتور یکی از پرکاربردترین قطعات الکتریکی است که جهت قطع‌ووصل مدار در مواردی استفاده می‌شود که جریان ولتاژ بالا وجود دارد.

کنتاکتور چیست و طرز کار آن چگونه است؟

همانطور که گفتیم، یکی از قطعات پرکاربرد الکتریکی که جهت قطع‌ووصل مدار با توان بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد کنتاکتور است. برای اطلاع از نحوه عملکرد کنتاکتور ابتدا باید با خود آن آشنا ‌شویم. در واقع می‌توان کنتاکتور را یک کلید مغناطیسی به حساب آورد. کلیدی که برای قطع‌ووصل مدار و کنترل و فرمان یک مدار الکتریکی استفاده می‌شود.

کاربرد کنتاکتور را می‌توان در کنترل بارهای الکتریکی در مدارهای روشنایی، انواع موتور الکتریکی، بانک‌های خازنی، گرمکن‌های الکتریکی و... عنوان کرد.

همچنین آن را می‌توان نوع خاصی از رله دانست؛ البته تفاوت‌های اساسی با آن دارد. به عنوان مثال کنتاکتور برای کاربردهایی که نیاز به حمل جریان بالا است، مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ در حالی که رله برای ظرفیت‌های پایین جریان کاربرد دارد. همچنین کنتاکتورها از نظر اندازه، فشرده و به هم پیوسته هستند و به راحتی آن‌ها را می‌توان نصب کرد.

از نظر ساخت، در انواع مختلفی طراحی و تولید می‌شوند که هر کدام قابلیت و ظرفیت منحصربه‌فرد خود را دارند. آن‌ها می‌توانند جریان را حتی تا چند هزارآمپر، قطع کنند. با این‌حال رایج‌ترین ناحیه کاربرد کنتاکتورها را می‌توان بار جریان بالا دانست.

در واقع ویژگی که آنان را بسیار متمایز می‌کند، توانایی کنترل جریان‌های بالاتر از ۵۰۰۰ آمپر و قدرت بالای بیش از ۱۰۰ کیلو وات است. به علاوه قوس الکتریکی را که در جریان‌های سنگین موتور ایجاد می‌شود؛ می‌توان به وسیله کنتاکتور کاهش داد و کنترل کرد.

انواع کنتاکتور و کاربرد آن ها

در شناخت هر چه بیشتر این که کنتاکتور چیست، شناخت انواع کنتاکتور لازم است. به طور کلی آن‌ها به دو دسته قدرت و فرمان تقسیم می‌شوند که به شرح هر یک می‌پردازیم.

کنتاکتور قدرت

اگر بخواهید یک تعریف اولیه از نوع قدرت داشته باشید، باید بگوییم آن‌ها دسته‌ای با کلیدهای قطع‌ووصل، تحت بار نامی هستند که برای استفاده در مدارهای قدرتِ متفاوت، استفاده می‌شوند؛ به همین دلیل در انواع مختلفی طراحی و ساخته می‌شوند.

کنتاکتورهای قدرت، می‌توانند بازه جریانی چند آمپر تا چند هزار آمپر را از پلاتین‌ها عبور دهند. تعداد پلاتین‌ها در کنتاکتور قدرت، دو تا چهار عدد است که از نوع نرمال باز NO (Normally Open) و نرمال بستهNC (Normally Close) است.

علاوه بر پلاتین‌های قدرت، پلاتین‌های کمکی نیز وجود دارند؛ اما مشخصه فیزیکی و الکتریکی آن‌ها متفاوت از پلاتین‌های قدرت است. 

کنتاکتور قدرت در دو مدل AC و DC تولید می‌شود و ولتاژ نامی آن از ضعیف تا ۱۵۰۰ ولت است که جهت قطع‌ووصل بارهای کوچک و بزرگ می‌توان آن را مورد استفاده قرار داد.‌ جهت تعیین حداکثر جریان نامی، باید به نوع شرکت سازنده و مدل آن توجه کرد که در برخی مدل‌ها تا ۸۰۰۰ آمپر نیز وجود دارد. کنتاکتور قدرت جهت استفاده در ولتاژ و جریان بالا استفاده می‌شود که به همین علت به رعایت اصول ایمنی بیشتری جهت نصب نیاز است.

کنتاکتور فرمان

اگر بخواهیم کنتاکتور فرمان را شرح دهیم،‌ بهتر است در قیاس با دسته قدرت بیان شود؛ چرا که مشابه آن رفتار می‌کند. اولین تفاوت بین آن‌ها، در تعداد پلاتین‌ است. همچنین به دلیل تفاوت ولتاژ و جریانی که در آن مورد استفاده قرار می‌گیرد، دارای سطح عایق‌بندی و ابعاد ساختاری متفاوت هستند.

ولتاژ و جریان مورد استفاده در کنتاکتور فرمان، پایین است که در بیشتر موارد، نصب راحتی دارد و حتی در محفظه تابلو برق نیز می‌توان به کار برد. به همین دلیل در مقایسه با کنتاکتور قدرت، نیاز به تمهیدات کمتری از نظر ایمنی است.

احتمال به وجود آمدن قوس الکتریکی در کنتاکتور فرمان، بسیار پایین است؛ در حالی که این احتمال در کنتاکتور قدرت به دلیل ولتاژ و جریان بالا است. در واقع به سبب رفع آن، مکانیزم خاصی در داخل آن تعبیه شده است که ساختار کنتاکتور قدرت را پیچیده کرده است.

معرفی اجزا و قطعات کنتاکتور

اجزای کنتاکتور از سه قسمت اصلی تشکیل شده است که در ادامه به توضیح هر یک می‌پردازیم.

• سیم‌پیچ یا آهنربای الکتریکی  (Coil or Electromagnet): سیم‌پیچ، نیروی محرکه را در کنتاکتوری فراهم می‌کند که کنتاکت‌ها را می‌بندد. در واقع یک سیم‌پیچ، دور یک هسته الکترومغناطیسی است که مانند یک آهنربای الکترومغناطیسی رفتار می‌کند. کویل دارای دو قسمت ثابت و متحرک است که به وسیله فنری به یکدیگر وصل می‌شوند.
• کنتاکت‌ها (Contacts) : کنتاکت‌ها اصلی‌ترین بخش یک کنتاکتور محسوب می‌شوند که عملکرد انتقال جریان در کنتاکتور را انجام می‌دهند.‌ انواع کنتاکت وجود دارد که شامل کنتاکت کمکی  (Auxiliary Contact)، کنتاکت قدرت (Power Contact) و فنر کنتاکت (Contact Spring) است.
• محفظه (Enclose) : وظیفه محفظه این است که از قسمت‌های داخلی کنتاکتور در برابر عوامل مختلفی چون گردوخاک، آب‌وهوای بد، خطرات انفجار و روغن حفاظت کند.

مشخصات‌ فنی کنتاکتور

تنوع طراحی و ساخت کنتاکتورها بسیار گسترده است و انتخاب صحیح و درست آن به این بستگی دارد که چه میزان اطلاعات فنی که روی هر کنتاکور درج شده است، با شرایطی که قرار است در آن مورد استفاده قرار بگیرد، مطابقت دارد. اطلاعات الکتریکی و غیرالکتریکی که روی هرکدام ثبت شده است، مربوط به پلاتین‌های قدرت و فرمان، نوع بار، سطح ولتاژ، شرایط استفاده و... است. در ادامه به

مهم‌ترین مشخصات فنی کنتاکتور اشاره می‌کنیم و توضیحات مورد نیاز را شرح می‌دهیم.

معرفی محصولات صنعتی سپکا: سافت استارتر و راهنمای خرید آن

ولتاژ کنتاکتور

روی هر کنتاکتور، تعدادی مولفه‌ ولتاژ وجود دارد که به صورت زیر است:

• ولتاژ نامی (Ue): ولتاژی که کنتاکتور بدون مشکل در آن کار می‌کند.
• ولتاژ عایقی (Ui): ولتاژی بین کنتاکت‌ها با بدنه و بین کنتاکت‌ها با یکدیگر
• ماکزیمم حد ولتاژ عایقی (Uimp): حداکثر ولتاژی که در یک زمان مشخص، کنتاکتور توانایی تحمل آن را دارد.
• ولتاژ بویین (Uc): میزان ولتاژی که باید به بویین کنتاکتور داده شود.
• مشخصات پلاتین‌های کمکی (Aux Cont): این مشخصه با کدهای استاندارد تعیین می‌شود.

جریان کنتاکتور

جریان مجاز کنتاکتور (Ie) به پارامترهای زیادی چون سطح ولتاژ، نوع بار، نوع کنتاکتور، نوع جریان و... وابسته است. به همین دلیل روی کنتاکتور، علائم و حروف خاصی درج شده است که نشان می‌دهد، چه نوع جریانی متناسب با چه کاربردی است. در ادامه دو دسته جریان AC و DC را با اطلاعات بار مورد استفاده در هر علامت شرح می‌دهیم:

دسته جریان AC :

• AC-1 (بارهای القایی یا غیرالقایی یا مقاومتی کامل)
• AC-2 (روشن و خاموش کردن موتورهای روتور سیم پیچی شده)
• AC-3 (روشن کردن و خاموش کردن موتور قفس سنجابی در حال انجام کار)
• AC-4 (روشن کردن، پلاگینگ و اینچینگ موتور قفس سنجابی)
• AC-5a (قطع و وصل لامپ تخلیه الکتریکی)
• AC-5b (قطع و وصل لامپ‌های رشته‌ای)
• AC-6a (قطع و وصل ترانسفورماتورها)
• AC-6b (قطع و وصل بانک‌های خازنی)
• AC-7a (بارهای القایی ضعیف مانند لوازم خانگی)
• AC-7b (بارهای موتوری برای لوازم خانگی
• AC-8a (کنترل کمپرسور سیستم‌های سرمایشی با رله اضافه بار با ریست دستی)
• AC-8b (کنترل کمپرسور سیستم‌های سرمایشی با رله اضافه بار با ریست خودکار )
• AC-12 (کنترل بارهای حالت جامد با ایزوله‌سازی اتوکوپلر و بارهای مقاومتی)
• AC-13 (کنترل بارهای حالت جامد با ایزوله‌سازی توسط اتوترانسفورماتور)
• AC-14 (کنترل بارهای کوچک الکترومغناطیسی)
• AC-15 (کنترل بارهای AC الکترومغناطیسی)

مشخصات فنی درایو AC یا اینورتر و استعلام قیمت آن

دسته جریان DC :

• DC-1 (بارهای مقاومتی کامل یا غیرالقایی یا القایی ناچیز)
• DC-3 (روشن کردن، پلاگینگ و اینچینگ موتورهای شنت)
• DC-5 (روشن کردن، پلاگینگ و اینچینگ موتورهای سری)
• DC-6 (قطع و وصل لامپهای رشته‌ای)
• DC-12 (کنترل بارهای مقاومتی و بارهای جامد با ایزوله‌سازی اتوکوپلر)
• DC-13 (کنترل بارهای dc الکترومغناطیسی )
• DC-14 (کنترل بارهای dc الکترومغناطیسی با مقاومت کاهش مصرف)

مشخصات فنی درایو DC و استعلام قیمت آن

مشخصه حرارتی  Ith

مشخصه حرارتی مولفه دیگری است که روی کنتاکتور درج شده است و به این معنی است که کنتاکتور بارهای گروه AC1 را تا چند ساعت می‌تواند بدون مشکل وصل نگه دارد.

• جریان شیفتی (Ith): جریانی است که در شرایط کاری نرمال بدون آسیب به تیغه‌های کنتاکتور تا هشت ساعت عبور کند.
• جریان هفتگی (Ith1): جریانی است که در شرایط کاری نرمال بدون آسیب به تیغه‌های کنتاکتور تا یک هفته عبور کند.
• جریان دائم (Ith2): جریانی است که در شرایط کاری نرمال بدون آسیب به تیغه‌های کنتاکتور در زمانی نامحدود عبور کند.

عمر مکانیکی کنتاکتور

یکی از اطلاعات مهمی که باید در خرید کنتاکتور به آن توجه کرد عمر مفید آن است که به عوامل مختلفی چون تعداد خاموش و روشن‌ها، ساعت کار دائم، ساعت انتظار و… بستگی دارد. طول عمر مکانیکی کنتاکتور با یکی از حروف A تا F مشخص می‌شود که در برابر هر یک بار قطع‌ووصل، یک واحد از آن کم می‌شود. این نکته را نیز باید توجه کرد که این اعداد به صورت استاندارد بدست آمده است و عوامل زیادی مانند محیط، می‌تواند آن را کم یا زیاد کند. در جدول زیر این مقادیر را می‌توان مشاهده کرد.

خرید و استعلام قیمت انواع گیربکس صنعتی در سایت تخصصی سپکا

راهنمای خرید انواع کنتاکتور

شرکت صنعت گستران سپید کاسپین در جهت پیشبرد اهداف کشور با ارائه خدمات به صنایع مختلف، فعالیت خود را آغاز کرده است. این شرکت در سال‌های اخیر توانسته است، نمایندگی برندهای معتبری چون  FLENDER، BREVINI و PIV  را اخذ کند. کنتاکتور یکی از محصولات این شرکت است که به مشتریان عرضه می‌شود . جهت خرید کنتاکتور باید به یک سری از پارامترها توجه کافی داشته باشید تا بتوانید بهترین گزینه را انتخاب کنید. در ادامه به مهم‌ترین عوامل به صورت خلاصه اشاره می‌کنیم.

• قبل از خرید باید در مورد نوع و میزان ولتاژی که قرار است مورد استفاده قرار بگیرد، اطلاعات صحیح و دقیقی بدست آید.
• باید این را در نظر بگیرید که کار قطع‌ووصل برای چه جریان و چه نوع باری است.
• تعداد و نوع پلاتین‌های مورد نیاز کمکی و فرمان، باید تعیین شود.
• جهت ایمنی کامل در کار و قطع‌ووصل کامل، باید تعداد پلاتین‌های مورد نیاز قدرت و نوع آن‌ها معلوم باشد.
• تعداد دفعاتی که کنتاکتور عمل قطع‌ووصل را در یک دوره انجام می‌دهد، عمر مکانیکی آن را نشان می‌دهد که با دانستن این مورد، گروه حرارتی درست‌تر انتخاب می‌شود.
• محل نصب باید دقیق مشخص شود تا ارتباط با قطعات جانبی مورد نیاز از نظر اندازه، سطح عایقی و ایمنی به درستی انجام پذیرد.
• عوامل محیطی مانند دما، رطوبت و ... روی عملکرد کنتاکتور اثر می‌گذارد که نقش مهمی در انتخاب دقیق‌تر و درست‌تر آن، دارد.
• کنتاکتوری که لوازم جانبی آن در دسترس است، گزینه مناسب‌تری برای انتخاب است.

فروش کنتاکتور به همراه اطلاعات کامل ا در وبسایت سپکا ارائه شده است. جهت خرید و استعلام قیمت کنتاکتور می‌توانید با سپکا تماس بگیرید تا کارشناسان مجموعه، شما را در این مورد، مشاوره و راهنمایی کنند.