زندگی امروزی انسان بدون انرژی الکتریکی سخت و غیرقابل تصور است؛ چراکه این انرژی به یکی از بخش‌های مهم زندگی انسان تبدیل شده است. با تبدیل انرژی الکتریکی به انرژی‌های دیگر می‌توان بسیاری از نیازهای زندگی روزمره مانند گرمایی، سرمایی، مکانیکی و... را برطرف کرد. اما برای تبدیل انرژی الکتریکی به انرژی‌های دیگر باید چکار کرد؟
تبدیل انرژی به کمک وسیله‌های مختلفی انجام می‌شود؛ برای تبدیل انرژی الکتریکی به انرژی مکانیکی باید از الکتروموتور استفاده کرد. انواع الکتروموتور عمودی و افقی وجود دارند که می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. در این مقاله از سپکا قصد داریم ابتدا به معرفی این دو نوع موتور و سپس به تفاوت الکتروموتور عمودی و افقی بپردازیم؛ پس تا پایان مقاله همراه ما باشید.
تفاوت الکتروموتور عمودی و افقی از نظر کارایی
الکتروموتورهای عمودی به دستگاه‌هایی گفته می‌شود که به‌صورت عمودی نصب می‌شوند. این الکتروموتور از چند قسمت اصلی مانند بدنه اصلی، بلبرینگ کف گرد موتور با بیشترین فشار کاری، براکت نگهدارنده بلبرینگ‌ها، بلبرینگ شیار عمیق که نقش بلبرینگ راهنما تشکیل شده است. الکتروموتور عمودی توان بیشتری در مقایسه با الکتروموتورهای دیگر دارد و می‌تواند در قدرت‌های 25 تا 375 اسب‌بخار طراحی شود. جهت چرخش این دستگاه پادساعت‌گرد است که با تغییر جای دو فاز جهت چرخش عوض خواهد شد. الکتروموتورهایی که در محیط‌های بزرگ صنعتی استفاده می‌شوند به الکتروموتور سه فاز عمودی معروف هستند.
از قابلیت‌های دیگر الکتروموتور عمود نصب می‌توان به افزایش ظرفیت کف‌گرد آن اشاره کرد. اما، یکی از نقاط ضعف این نوع الکتروموتور، مقاومت پایین در برابر حرارت است. الکتروموتورهای افقی نوع دیگری از الکتروموتورها هستند. طراحی الکتروموتورهای افقی و عمودی متفاوت است. همان‌طور که از اسم آن مشخص است؛ این نوع الکتروموتور به‌صورت افقی نصب می‌شود. اما تفاوت الکتروموتور عمود نصب و افقی از نظر کارایی چیست؟
میزان صدا و اشغال فضا در الکتروموتورهای عمودی و افقی
یکی از موارد تفاوت الکتروموتور عمودی و افقی در میزان صدای آن‌ها است. الکتروموتورهای عمودی دارای گیربکس هستند و از صدای بسیار پایینی برخوردار هستند؛ این یکی از مزیتهای الکتروموتور عمودی نسبت به افقی است. فضایی که این دو الکتروموتور اشغال می‌کنند با هم متفاوت است؛ الکتروموتور عمودی با توجه به حالت نصبی که دارد فضای کمتری را اشغال می‌کند و در مکان‌هایی استفاده می‌شود که تحت فشار بسیار کمی است؛ اما، برای نصب الکتروموتور افقی به فضای بیشتری نیاز دارید.
روش مناسب روغن‌کاری الکتروموتورهای افقی و عمودی
روش مناسب روغن‌کاری یکی از موارد تفاوت الکتروموتور عمودی و افقی است. در الکتروموتورهای عمودی و افقی روانکاری نادرست موجب خرابی بلبرینگ آن‌ها می‌شود. یک روغن مناسب به عوامل مختلفی مانند دما، رطوبت، نوع بلبرینگ، سرعت، آلودگی و ... بستگی دارد. برای اینکه یک روغن ایده‌آل را انتخاب کنید، حتما به توصیه سازنده دستگاه توجه کنید. در الکتروموتورهای افقی، ضخامت لایه روغن بسیار مهم است. همچنین الکتروموتورهای عمودی اگر در محیط‌هایی با دمای عملیاتی بالا قرار داشته باشند باید برای روانکاری آن از روغن‌های مصنوعی استفاده کرد.
میزان لرزش و تعادل الکتروموتورهای افقی و عمودی
میزان لرزش می‌تواند یک تفاوت الکتروموتور عمودی و افقی باشد. الکتروموتور عمودی می‌تواند لرزش بیشتری از نوع افقی داشته باشد. دلیل این لرزش را می‌توان در نحوه نصب آن‌ها پیدا کرد. الکتروموتورهای افقی به‌صورت کاملاً محکم به سطح پیچ شده است؛ اما، در الکتروموتور عمودی فقط قسمت انتهایی به فلنج متصل است؛ پس باید این انتظار را داشت که موتورهای عمودی لرزش بیشتری داشته باشند. توجه داشته باشید در هنگام استفاده از تجهیزات در سرعت عملیاتی مجاز استفاده کنید تا شاهد لرزش کمتری باشید.
تفاوت در بلبرینگ الکتروموتورهای افقی و عمودی
مهمترین تفاوت الکتروموتور عمودی و افقی در طراحی آن‌هاست. سیستم بلبرینگ این دو نوع موتور با همدیگر متفاوت است. یک الکتروموتور افقی به‌طور معمول با بارگذاری خارجی در دو جهت محوری و شعاعی ساخته می‌شود. این نوع الکتروموتور در بیشتر موارد از یاتاقان‌های روغن‌کاری شده بهره می‌گیرند. الکتروموتورهای عمودی مجهز به یاتاقان تک رانش به همراه یک یاتاقان راهنما هستند. برای انتخاب یاتاقان رانشی باید میزان بار وارده بر موتور را به‌دست آورد. می‌توان گفت یک الکتروموتور عمودی 10 تا 1000 برابر بیشتر از یک الکتروموتور افقی بار محوری را تحمل خواهد کرد.
تفاوت کاربرد الکتروموتورهای عمودی و افقی
کاربرد الکتروموتور عمودی و افقی با هم متفاوت است. یکی از مکان‌هایی که در آن از الکتروموتورهای عمودی استفاده می‌شود، چاه‌ها هستند؛ چراکه در این مکان با کمبود فضا روبرو هستیم. اما از الکتروموتورهای افقی در مکان‌های صنعتی و بزرگ‌تر استفاده می‌شود که به‌راحتی بتوان دستگاه را راهاندازی کرد.
در واقع می‌توان گفت الکتروموتور عمودی و افقی از نظر ویژگی‌های الکتریکی کاملاً به هم مشابه بوده اما، از نظر مکانیکی با همدیگر متفاوت هستنند. الکتروموتورهای عمودی برای هدف‌های خاصی مانند راهاندازی پمپ و کاربردهایی که نیازمند گشتاور متغیر یا اینرسی کم است، ساخته شده‌اند؛ اما، الکتروموتوری افقی برای تامین گشتاور ثابت و متغیر و برای راهاندازی راه اندازی پمپ‌ها، فن‌ها، کمپرسورها، بالابرها و نوار نقاله‌ها استفاده می‌شوند.
نوع نصب موتور الکتریکی عمودی و افقی
روش نصب یک تفاوت الکتروموتور عمودی و افقی است. الکتروموتور عمود نصب می‌توانند بارهای زیادی را در جهت محوری تحمل کند. همان‌گونه که از نامش پیداست این نوع الکتروموتور در حالت عمودی به پایه فلنج خود نصب خواهد شد. اگر الکتروموتور شما از نوع شفت توخالی باشد، باید پایه شفت باید به خوبی محکم شود، اگر این کار انجام نشود، یاتاق‌ها به دلیل نیروی رانشی بالا خراب می‌شوند.
در حالت عادی الکتروموتورهای افقی به همان صورت افقی نصب می‌شوند؛ اما، گاهی اوقات این نوع موتور برای راهاندازی پمپ‌های کوچک، گیربکس‌ها و سایر تجهیزات مشابه به‌طور عمودی نصب خواهد شد. در الکتروموتورهای افقی تراز بودن سکوی نگهداری موتور بسیار مهم است که باید از جابه‌جایی موتور جلوگیری کند.
نتیجه‌گیری
برای تبدیل انرژی الکتریکی به انواع دیگر انرژی به الکتروموتور نیاز است. موتورهای الکتریکی در دو نوع عمودی و افقی وجود دارند. تفاوت الکتروموتور عمودی و افقی را می‌تواند از چند جنبه بررسی کرد. کارایی این دستگاه‌ها می‌تواند یکی از نقاط تفاوت آن‌ها باشد. الکتروموتورهای عمودی به دلیل اینکه دارای گیربکس هستند صدای کمتری دارند. همچنین مقدار فضایی که موتورهای عمود نصب اشغال می‌کنند، خیلی کمتر از موتور افقی است.
روشن مناسب روغن‌کاری، میزان لغزش و همچنین تفاوت در بلبرینگ از تفاوت‌های دیگر این دو نوع الکتروموتور است. کاربرد الکتروموتورهای عمودی و افقی با همدیگر متفاوت است. الکتروموتورهای عمودی در مکان‌هایی استفاده می‌شوند، کمبود فضا وجود دارد؛ ولی الکتروموتور افقی برای مکان‌ها بزرگ‌تر کاربرد دارد.
