تجهیزات برقی ممکن بعد از چند سال کارکردن در عملکردشان دچار مشکل شوند. این مشکل روی بازدهی کل سیستم شما تاثیرگذار خواهد بود. گاهی اوقات با چند کار ساده هم می‌توانید از الکتروموتور محافظت کنید؛ اما همیشه این کارها جوابگو نیستند و شما باید به فکر روش‌های بهتری برای حفاظت الکتروموتور را انجام دهید.
در این مقاله قصد داریم به‌صورت تخصصی به روش‌های حفاظت از الکتروموتور بپردازیم و سپس تجهیزات مناسب برای این کار را معرفی کنیم. پس اگر شما هم قصد دارید نحوه حفاظت از موتور الکتریکی را اصولی یاد بگیرید، حتما تا آخر مقاله را مطالعه بفرمایید.
دلایل و روش های حفاظت از الکتروموتور
اگر موتور الکتریکی به‌درستی محافظت نشوند، حتی ممکن است بسوزند. یکی از دلایل رایج سوختن موتورهای الکتریکی، افزایش دما است. به‌عنوان مثال، یک موتور الکتریکی کلاس B حداکثر تا دمای 110 درجه سانتی‌گراد را تحمل می‌کند. اگر میزان دما بیشتر از این مقدار باشد آسیب جدی را به موتور وارد می‌کند و حتی در بعضی موارد باید آن را با یک موتور جدید تعویض کرد.
این تنها یک دلیل بود که شما باید از حفاظت الکتروموتور را جدی بگیرد. چندین روش مختلف برای حفاظت از موتور الکتریکی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
حفاظت در مقابل جریان بیش از حد
در یک موتور الکتریکی ممکن است به‌دلیل اتصال کوتاه یا عوامل دیگر جریان اضافی ایجاد شود. این جریان اضافی به‌وجود آمده موجب قطع مدار الکتریکی به موتور می‌شود. برای اینکه بتوانید از افراد، هادی‌های مدار، تجهیزات کنترل و خود موتور محافظت کنید باید از به‌وجود آمدن این جریان اضافی جلوگیری کرد. برای حل این مشکل معمولا از فیوز یا قطع‌کننده مدار استفاده می‌شود.
محافظت در برابر اضافه بار
زمانی در داخل موتور اضافه بار ایجاد می‌شود، جریان افزایش پیدا می‌کند و به دنبال آن دمای سیم‌پیچ هم بیشتر می‌شود. هر اندازه اضافه بار بیشتر باشد، دما با سرعت بیشتر افزایش پیدا می‌کند تا حدی که به روغن و حتی عایق موتور آسیب می‌زند. برای حفاظت الکتروموتور در مقابل اضافه بار از محافظ در آن استفاده می‌شود.
این محافظ به‌گونه‌ای طراحی‌شده است که می‌تواند جریان‌های بالا را برای مدت خیلی کوتاه در موتور حفظ می‌کند. محافظ اضافه بار علاوه‌بر اینکه از آسیب جدی به موتور جلوگیری می‌کند، از مدار هادی هم محافظت می‌کند.
محافظت در مقابل ولتاژ پایین
زمانی که ولتاژ پایین می‌آید، برای حفاظت الکتروموتور دستگاه محافظ وارد عمل می‌شود. این دستگاه زمانی ولتاژ به کمتر از مقدار تعیین‌شده برسد، موتور را قطع می‌کند. اگر ولتاژ منبع تغذیه مجددا شروع شود، باید موتور را به‌صورت دستی راه‌اندازی کرد.
حفاظت معکوس بار
زمانی که موتور در جهت عکس کار می‌کند و ممکن است موجب ایجاد مشکلاتی شود که برای حل آن از حفاظت معکوس بار استفاده می‌شود. در موتورهای سه فاز با تعویض‌کردن اتصالات می‌توان آن را در جهت مخالف اجرا کرد. این محافظ، برگشت فاز در مدار تغذیه سه فاز را تشخیص می‌دهد و برق موتور را قطع می‌کند. این نوع محافظ را می‌توان در آسانسورها مشاهده کرد؛ چون در صورتی که برعکس کار کند می‌تواند خطرناک شود.
حفاظت از اتصال کوتاه به زمین
برای حفاظت موتور در برابر اتصال کوتاه می‌توان یک فاز از آن را به زمین وصل کرد. این کار از آسیب‌رساندن جریان زیاد به سیم‌پیچ استاتور و هسته موتور جلوگیری می‌کند.
حفاظت از خرابی فاز
در این روش با قطع هریک از فازها، برق در تمام فازهای مدار سه فاز قطع می‌شود. بدون این حفاظت الکتروموتور، اگر یک فاز از بین رود باز هم موتور به کار خودش ادامه می‌دهد.
تجهیزات حفاظتی موتور الکتریکی
برای اینکه بتوانید از موتورهای الکتریکی محافظت کرد، از تجهیزات استفاده می‌کنند. تجهیزات حفاظت از الکتروموتور چند نوع مختلف هستند. ما در ادامه به مهمترین تجهیزات حفاظتی الکتروموتور شامل 5 نوع مختلف اشاره خواهیم کرد.
حفاظت الکتروموتور با رله
در بیشتر لوازم برقی رله وجود دارد. این قطعه مانند فیوز عمل می‌کند و اگر جریان برق از حدی بیشتر شود، موتور را قطع می‌کند. رله فقط برای قطع جریان کاربرد ندارد؛ بلکه از موتور الکتریکی هم محافظت می‌کند.
رله حفاظت موتور الکتریکی، با قطع و وصل جریان از کارکردن یکسره موتور الکتریکی جلوگیری می‌کند. پس این قطعه از مصرف بیشاز حد برق جلوگیری می‌کند و عمر مفید موتور را افزایش می‌دهد.
گاهی اوقات ممکن است رله در موتور الکتریکی دچار مشکل شود و موتور به‌صورت پیوسته کار کند؛ این مشکل باعث بالارفتن دمای موتور می‌شود و سایر قطعات حفاظت الکتریکی را خاموش می‌کند. در هر دفعه‌ای که موتور را سرویس می‌کنید باید رله را هم بازبینی کنید.
حفاظت الکتروموتور با ترموستات
همه ما تقریبا اسم ترموستات شنیده‌ایم؛ این قطعه در حفاظت موتور القایی نقش مهمی دارد. اگر ترموستات روی موتور الکتریکی یک ترموستات نصب شود موتور در یک دمای خاص کار می‌کند. اگر مقدار دما از این مقدار بیشتر شود، عملکرد موتور به‌طور خودکار متوقف می‌شود.
برای اینکه موتور الکتریکی به‌درستی کار کند باید از عملکرد درست آن مطمئن باشید. در داخل موتور آسانسور این قطعه وجود دارد؛ پس بسیار ضروری است که موتور آن را به‌صورت دقیق بررسی کنید.
حفاظت الکتروموتور با ترموگارد
در الکتروموتورها یک کلید حرارتی به‌نام ترموگارد در قسمت سیم‌پیچی تعبیه‌شده است؛ اما نقش ترموگارد چیست؟ زمانی که حرارت سیم‌پیچ افزایش پیدا می‌کند، کلید ترموگارد با تغییر وضعیت جریان برق را قطع می‌کند تا دمای موتور کاهش پیدا کند. بعد از اینکه دمای کمتر شد کلید به وضعیت اولیه خود برمی‌گردد و می‌توان از موتور استفاده کرد.
به‌عنوان یک نکته مهم برای حفاظت الکتروموتور تک فاز و القایی در نظر داشته باشید نباید اجازه دهید که حرارت موتور به‌حدی افزایش پیدا کند تا کلید ترموگارد عمل کند. برای اینکه موتور الکتریکی در دمای مناسب باشد از فشار بیشاز حد و همچنین روشن‌گذاشتن آن خودداری کنید. اگر ترموگارد به‌صورت مرتب عمل کند، پس از گذشت زمانی سیم‌پیچ آسیب میبیند و موتور نیم‌سوز می‌شود.
حفاظت الکتروموتور با ترمیستور
حفاظت با ترمیستور در بیشتر پمپ‌ها، موتورهای آسانسور و موتورهای سه فاز استفاده می‌شود. این قطعه در صورتی که ضریب دمایی مثبت شود، جریان برق را قطع می‌کند. PTC را به‌صورت سری با موتورهای سه فاز نصب می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که در هر فاز یک ترمیستور وجود دارد.
حفاظت الکتروموتور با سوئیچ اضافه باز
یکی از دلایل اصلی خراب‌شدن موتورهای الکتریکی، نوسانات برق و عبور جریانات اضافی است. موتورهای الکتریکی، به‌ویژه موتورهای صنعتی، برای اینکه در برابر این نوسانات ایمن باشند دارای یک سوئیچ اضافه بار هستند. این سوئیچ در صورتی که جریان اضافی دستگاه، جریان برق را قطع می‌کند. اگر جریان برق قطع شود کافی است سوئیچ را دوباره ریست کرد تا بتوانید از موتور استفاده کنید.
سخن پایانی
حفاظت الکتروموتور می‌تواند نقش مهمی در طول عمر آن داشته باشد. برای این کار باید از روش‌های اصولی و تجهیزات حفاظتی استفاده کنید. حفاظت در برابر جریان بیشاز حد، اضافه بار، ولتاژ پایین، معکوس بار و خرابی فاز از جمله روش‌های حفاظت از موتور الکتریکی است. رله ترموستات، ترموگارد، ترمیستور و سوئیچ اضافه باز هم از تجهیزات حفاظتی الکتروموتور هستند. در این مقاله به‌طور کامل همه روش‌ها و تجهیزات تشریح شد تا شما بتوانید آن‌ها را به‌کار بگیرید.
پست قبلی
پست بعدی
